Yalnızca ülkemizde değil, dünyada da çay, oldukça kadim bir kültür denebilir. Çay denince akla pek çok çeşidi gelirken, insanları bir araya getiren bu sevilen içeceğin yenilendiğini de söylemek mümkündür. İster bal, şeker istenirse limonla tüketilen çayların ilginç ritüellerle dikkat çektiğine şahit olabiliyoruz.

Günümüzde ülkemizdeki çay kültürü, dünyada hatırı sayılır bir noktada yer alıyor demek doğrudur. Bunu sebebi de yalnızca kaliteli çay üretimi değil tüketim oranın da fazla olmasıdır. Türkiye’de neredeyse her öğün tüketilen çayın, herhangi bir ek gıdaya ihtiyaç duyulmadan da içilmesi dikkat çekicidir. Çayın gelişmesinde büyük önemi olan ülkelerin, bu listede Türkiye’den daha alt sıralarda yer alması, son derece etkileyici görülebilir.

Dünyada Çay Demleme ve İçme Tarzları

Dünyanın her yerinde çay tüketimine dair özellikler söz konusu oluyor. Çay demleme ve içme tarzları birbirinden çok farklı ülkeler vardır. Bazı ülkelerde çay sabah kahvaltılarında tüketilirken, bazılarında akşamüstlerinde, küçük atıştırmalıklarla tercih edilebiliyor. Çin ve İngiltere, bu anlama ülkemizden sonra gelir. Birbirinden farklı coğrafyalarda, farklı değerleri yansıtan çay, hala önemli bir kültürel faktör olarak yer alıyor.

Çayın tüketim tarzlarına bakıldığında, her tüketim şeklinin, farklı alışkanlıklarla birlikte geliştiğini tarihte görebiliriz. Bunun yanı sıra, çayı alışılagelmiş pek çok formda görebilmek, global dünyanın getirilerindendir. Pek çok ülkede çay kültürü, alışkanlıklarla ve geleneklerle biçimlenerek, o ülkenin kültüründe derin izler bırakarak bugüne gelmiştir.

Yaşam Tarzlarımızda Çayın Etkisi

Asya’da keşfedilmiş fakat şöhreti dünyayı dolaşmış çay, bugün artık günlük hayatın vazgeçilmezlerindendir. Zihni ve bedeni besleyerek, insanlara adeta bir şifa kaynağı olmuştur. Özellikle ülkemizde çay içmeden uyanamamak, birbirimizin evlerine çay ziyareti yapmak gibi alışkanlıklar, çayın bizim için ne kadar önemli olduğunu vurguluyor. Bardak şeklimizin bile çay içim zevkini belirlediğini göz önünde bulundurduğumuzda, bizim için bir içecekten daha fazlası olduğunu söyleyebiliriz.

Bu topraklardaki çayın hikayesinin bambaşka olması, günlük yaşam ve konuşma tarzımıza büyük oranda etki etmiştir. Rengini görerek, sıcaklığını hissederek tükettiğimiz bir bardak demli çayın, aslında çay kültürümüzün diğer ülkelerdekinden ne kadar ayrı olduğunu gösterdiğini söylemek yanlış olmaz.

Çayın Tarihsel Yolculuğu

Kökeni ve tarihi bakımından çayın keşfi düşünüldüğünde, çay bitkisinin ilk olarak Çin’de ortaya çıktığı biliniyor. Ancak ilk zamanlar çay olarak değerlendirilmeyen çay yapraklarıyla ilgili, pek çok efsane ortaya çıktığını belirtmek gerekir.

Çin imparatoru Shen Nung için kaynatılan suya çay yaprağının düşmesiyle, çayın içilebilir özelliği keşfedilir. Böylece kahverengiye dönüşen suyu içen imparator, bunu oldukça ferah bir içecek olarak nitelendirir. Kendisinin çay içmeyi ilk keşfeden insan olduğu tarihsel bilgiler arasında yer alıyor.

Mitler ve öykülerle dolu bir geçmişe sahip olan çay, binlerce yıl sonra Avrupa’ya gelir. Bu sırada Fransa ve Hollanda’nın, çay tüketimine öncülük ettiği ifade edilir. Hintlilere göre de çayın rahatlatıcı etkisi ağır basar ve budalar meditasyonlarında çay tüketir.

İşlenişlerine Göre Çay Türleri

Doğanın bize hediye ettiği çay çeşitleri, bir bitkiden pek çok farklı şekilde elde ediliyor. Bitkilerin yetiştirilme, toplanma ve işlenişine göre, farklı bitki çayları ortaya çıkıyor. Siyah çayın elde edildiği bitkiden matcha çayı, yeşil ve beyaz çay da elde ediliyor. İşlenişine göre çay çeşitleri şöyle değerlendirilebilir:

• Siyah çay: Çay yapraklarının fermantasyonuyla elde edilen çay türüdür. Türkiye’de oldukça sevilen bu çayın, rengi kokusu ve içimi, oldukça yoğundur.
• Yeşil çay: Siyah çaya nazaran daha az işlem gören çay türü, yeşil çaydır. Rengi, kokusu ve aroması siyah çaya göre daha hafiftir. Güçlü bir antioksidan kaynağı olarak, limon, nane gibi farklı aromalarla lezzetlendirilebilir.
• Matcha çayı: Japon seremonisinin en sevilen çayı, matchadır. İşleniş biçimi oldukça inceliklidir. Ayrıca özel bir lezzete ve kokuya sahiptir.